زانوی پرانتزی در نوجوانان یکی از مشکلات شایع دوران رشد است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند باعث بروز عوارض جدی شود. تشخیص زودهنگام توسط پزشک متخصص ارتوپدی یا طب فیزیکی، و انتخاب روش درمانی مناسب، کلید پیشگیری از مشکلات بعدی است. بهره‌گیری از درمان‌های فیزیوتراپی، بریس و در صورت نیاز جراحی، به نوجوان کمک می‌کند تا به‌راحتی به فعالیت‌های روزمره و ورزشی بازگردد. در صورت مشاهده علائم اولیه، مشاوره با پزشک را به تعویق نیندازید.
این بیماری یکی از ناهنجاری‌های اسکلتی شایع در دوران رشد است که در آن زانوها هنگام ایستادن صاف، از یکدیگر فاصله دارند و پاها به شکل کمان به نظر می‌رسند.
این وضعیت که اصطلاحاً “ژنوواروم یا زانوی پرانتزی” نیز نامیده می‌شود، می‌تواند در دوران کودکی طبیعی باشد، اما اگر در سنین نوجوانی ادامه یابد، نیاز به بررسی و درمان دارد.
در این مقاله به بررسی دقیق علائم، علل و روش‌های درمانی زانوی پرانتزی در نوجوانان می‌پردازیم.
علائم زانوی پرانتزی در نوجوانان
زانوی پرانتزی در نوچوانان ممکن است در ابتدا توسط والدین یا خود نوجوان تشخیص داده شود، به‌ویژه هنگام مشاهده‌ی شکل ایستادن یا راه رفتن. یکی از بارزترین علائم این عارضه، وجود فاصله قابل‌توجه بین زانوها هنگام ایستادن با قوزک‌های به‌هم‌چسبیده است. سایر علائم عبارت‌اند از:
- عدم تقارن در فرم پاها: پاها به شکل کمان یا پرانتز دیده می‌شوند.
- درد در ناحیه زانو یا لگن، به‌ویژه بعد از فعالیت‌های طولانی‌مدت.
- خستگی زودرس هنگام راه رفتن یا دویدن.
- مشکلات در دویدن و شرکت در ورزش‌ها.
- در موارد پیشرفته‌تر، احتمال ایجاد ساییدگی در سطوح مفصلی زانو وجود دارد که ممکن است در آینده منجر به آرتروز زودرس شود.
شناسایی زودهنگام علائم زانوی پرانتزی می‌تواند تأثیر زیادی در موفقیت درمان داشته باشد. نوجوانانی که در مراحل اولیه مراجعه می‌کنند، اغلب پاسخ بهتری به درمان‌های غیرجراحی می‌دهند.
علت زانوی پرانتزی در نوجوانان
دلایل مختلفی ممکن است منجر به ایجاد زانوی پرانتزی در نوجوانان شود. برخی از این علل عبارت‌اند از:
- زمینه‌های ژنتیکی: در برخی خانواده‌ها این ناهنجاری به‌صورت ارثی دیده می‌شود.
- اختلالات رشد استخوانی: در صورتی‌که صفحات رشد در ناحیه استخوان ران یا ساق به درستی بسته نشوند، ممکن است منجر به تغییر در محور پاها شوند.
- نرمی استخوان (راشیتیسم): کمبود ویتامین D یا کلسیم می‌تواند منجر به ضعف در ساختار استخوانی و انحرافات اندام شود.
- ضربه‌ها یا شکستگی‌های قبلی: آسیب به صفحه رشد در زمان کودکی ممکن است در نوجوانی به شکل پرانتزی شدن پا بروز کند.
- بارگذاری نامتعادل در ورزش‌های خاص یا تمرینات شدید ورزشی نیز می‌تواند باعث تغییر در محور پا شود.
تشخیص صحیح علت اصلی این عارضه برای انتخاب روش درمانی مناسب ضروری است و بدون بررسی دقیق، ممکن است درمان‌های اشتباهی اعمال شود.
روش‌های تشخیص زانوی پرانتزی در نوجوانان
تشخیص زانوی پرانتزی در نوجوانان معمولاً بر اساس معاینه فیزیکی و تصویربرداری انجام می‌شود. پزشک با مشاهده فرم ایستادن نوجوان و بررسی زاویه بین استخوان ران و ساق پا، شدت انحراف را مشخص می‌کند. برخی مراحل تشخیص عبارت‌اند از:
- معاینه بالینی توسط متخصص طب فیزیکی یا ارتوپد.
- تصویربرداری با اشعه ایکس (X-ray): برای اندازه‌گیری دقیق زاویه انحراف و بررسی وضعیت صفحات رشد.
- اسکن‌های تخصصی در صورت نیاز: در برخی موارد برای بررسی آسیب به ساختارهای داخلی مفصل یا استخوان.
در برخی کلینیک‌های تخصصی از سیستم‌های تحلیل حرکات و اسکن‌های پیشرفته نیز برای بررسی دقیق‌تر وضعیت راه رفتن و زوایای مفصلی استفاده می‌شود.
روش‌های درمانی زانوی پرانتزی در نوجوانان
درمان زانوی پرانتزی نوجوانان به شدت انحراف، سن بیمار و علت زمینه‌ای بستگی دارد. در مواردی که انحراف خفیف باشد، درمان‌های غیرجراحی ترجیح داده می‌شود. اما در موارد متوسط تا شدید، احتمال نیاز به مداخلات جراحی نیز وجود دارد.
درمان‌های غیرجراحی زانوی پرانتزی نوجوانان:
- فیزیوتراپی: تقویت عضلات اطراف زانو، ران و لگن برای بهبود تراز پاها.
- تمرینات اصلاحی: تمریناتی که با هدف اصلاح وضعیت قرارگیری پا و بهبود عملکرد عضلات طراحی شده‌اند.
- بریس یا آتل‌های مخصوص: به‌ویژه در نوجوانان در حال رشد می‌تواند به اصلاح تدریجی زاویه کمک کند.
- مصرف مکمل‌های ویتامین D و کلسیم در صورت تشخیص نرمی استخوان.
- کنترل وزن: کاهش فشار وارده به مفاصل زانو با کنترل وزن بدن.
درمان‌های جراحی زانوی پرانتزی نوجوانان:
در صورتی‌که روش‌های غیرجراحی مؤثر واقع نشود یا انحراف شدید باشد، جراحی ممکن است بهترین گزینه باشد. روش‌های رایج عبارت‌اند از:
- استئوتومی: جراحی اصلاحی برای تغییر زاویه استخوان ران یا ساق.
- بستن موقت صفحات رشد (Guided Growth) در نوجوانانی که هنوز در حال رشد هستند.
مراقبت‌های پس از جراحی زانوی پرانتزی نیز نقش مهمی در موفقیت درمان دارند. پیگیری منظم، انجام تمرینات توان‌بخشی و پرهیز از فعالیت‌های سنگین تا زمان بهبودی کامل، از نکات مهم هستند.
عوارض نادیده گرفتن زانوی پرانتزی در نوجوانان
اگر زانوی پرانتزی بدون درمان باقی بماند، ممکن است در آینده مشکلات جدی‌تری برای نوجوان به وجود آورد. برخی از این عوارض عبارت‌اند از:
- افزایش خطر ابتلا به آرتروز از نوع زودرس زانو.
- درد مزمن در زانو یا لگن به علت فشار نامتعادل روی مفاصل.
- اختلال در راه رفتن و فعالیت‌های ورزشی.
- کاهش اعتماد به نفس نوجوان به دلیل ظاهر ناهنجار پاها.
با شناسایی و درمان به موقع، می‌توان از بروز این عوارض جلوگیری کرد و کیفیت زندگی نوجوان را بهبود بخشید.
پزشک متخصص درمان پای پرانتزی نوجوانان
دکتر جعفر سلیمانپور، متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو، یکی از پزشکان باتجربه در زمینه درمان پای پرانتزی نوجوانان در تبریز و استانبول است. ایشان با سال‌ها تجربه بالینی و بهره‌گیری از روش‌های نوین درمانی، توانسته است به بیماران بسیاری کمک کند تا از مشکلات انحراف محور پا و ناهنجاری‌های اسکلتی رهایی یابند.
درمان پای پرانتزی در نوجوانان بسته به شدت انحراف می‌تواند شامل فیزیوتراپی تخصصی، بریس‌گذاری یا جراحی اصلاحی (استئوتومی) باشد که دکتر سلیمانپور با دقت تشخیص و بهترین روش را پیشنهاد می‌دهد.
مشاوره تخصصی، بررسی دقیق عکس های رادیولوژی و ارائه طرح درمان شخصی سازی شده از خدمات ایشان محسوب می‌شود. مطب دکتر سلیمانپور در تبریز و همکاری ایشان با مراکز درمانی در استانبول، فرصت مناسبی برای بیماران داخل و خارج از کشور فراهم کرده است.
نوجوانانی که با مشکل زانوی پرانتزی مواجه‌اند، می‌توانند با مراجعه به ایشان درمان مؤثر و اصولی را تجربه کنند. همچنین پیگیری مستمر پس از درمان و نظارت بر روند اصلاح رشد از نکات مهمی است که توسط ایشان مورد توجه قرار می‌گیرد.
ویزیت و مشاوره : نوبت دهی متخصص ارتوپدی در تبریز
بدون دیدگاه