Diz eklemi, vücudumuzun en önemli ve en fazla yük taşıyan eklemlerinden biridir. Günlük yaşamda yürüme, koşma, merdiven çıkma, çömelme ve uzun süre ayakta durma gibi hareketler sırasında diz kapağına büyük bir baskı biner. Diz kapağı altında yer alan kıkırdak dokusu eklemin kaygan, ağrısız ve düzgün hareket etmesini sağlar. Ancak zamanla bu kıkırdak dokusunun aşınması, incelmesi veya pürüzlü hâle gelmesi sonucu diz kapağı kıkırdak aşınması, yani kondromalazi patella adı verilen ortopedik bir problem ortaya çıkar.
Bu rahatsızlık genç yaşlarda spor yapan bireylerde sık görülse de, hareketsiz yaşam tarzına sahip kişilerde, uzun süre masa başında çalışanlarda, fazla kilolu bireylerde ve yaş ilerledikçe kıkırdak yapısı zayıflayan kişilerde de yaygın şekilde görülmektedir. Diz kapağı aşınması tedavi edilmediğinde ilerleyebilir, yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir ve ileri dönemde osteoartrit gibi daha kapsamlı eklem rahatsızlıklarına yol açabilir. Bu nedenle erken teşhis ve doğru tedavi büyük önem taşır.
Diz Kapağı Aşınmasının Belirtileri
Diz kapağı kıkırdak aşınması, başlangıçta hafif belirtilerle ortaya çıkabilir ancak zamanla belirgin hâle gelir. En sık görülen belirtiler şunlardır:
Diz kapağı çevresinde ağrı
En belirgin semptom, özellikle merdiven çıkarken, çömelirken, uzun süre oturup kalkarken veya yokuş yukarı yürürken dizin ön kısmında hissedilen ağrıdır. Bu ağrı genellikle batıcı, baskı tarzında veya künt bir şekilde hissedilir. İstirahatle hafifler ancak aktiviteyle artar.
Dizden gelen sesler (kıtırtı – krepitasyon)
Diz kapağını hareket ettirirken sürtünme sesi, çıtırtı veya tıkırtı duyulması kıkırdak yüzeyindeki bozulmanın belirtisidir. Merdiven iniş-çıkışlarında bu sesler daha belirgin hâle gelebilir.
Dizde takılma ve kayma hissi
Patellanın oluğunda düzgün hareket etmemesi sonucu dizde takılma, boşalma veya anlık kayma hissi oluşabilir. Bu durum özellikle egzersiz sırasında rahatsız edici olabilir.
Şişlik ve ısı artışı
Kıkırdak hasarı bazen hafif iltihaplanmaya neden olabilir. Bu nedenle diz kapağı çevresinde şişlik, sıcaklık hissi ve dolgunluk görülebilir.
Uzun süre oturma sonrası ağrı ve sertlik
Uzun süre bacak bacak üstüne atmak, araba yolculuğu veya sinemada uzun süre oturmak dizde sertlik, uyuşma ve hareketle artan ağrıya yol açabilir. Buna “sinema belirtisi” denir.
Diz Kapağı Kıkırdak Aşınmasının Nedenleri
Bu rahatsızlık pek çok farklı nedenden kaynaklanabilir. En yaygın nedenler şunlardır:
Aşırı kullanım
Sürekli koşu yapan sporcular, dansçılar, futbolcular ve çömelme pozisyonunda çalışan kişilerde diz kapağına yüklenme fazladır. Bu durum zamanla kıkırdak aşınmasına neden olur.
Diz kapağı hizalanma bozukluğu
Patellanın eklem oluğunda ideal şekilde kaymaması (patella maltracking), kıkırdak yüzeyine yanlış yönde baskı uygular. Bu durum zamanla aşınmayı hızlandırır.
Kas dengesizlikleri
Özellikle quadriceps kaslarının zayıf olması diz kapağının doğru pozisyonda hareket etmesini zorlaştırır. Kalça ve ayak bileği kaslarındaki zayıflık da dizin yanlış yüklenmesine yol açar.
Fazla kilo
Her adımda diz eklemine vücut ağırlığının birkaç katı kadar yük biner. Obezite bu yükü artırdığı için kıkırdak daha hızlı aşınır.
Travmalar ve darbeler
Spor kazaları, düşme, çarpma veya doğrudan diz kapağına gelen darbeler kıkırdağı zedeleyebilir.
Anatomik bozukluklar
Ayak basma bozuklukları, kalça-diz eksenindeki açısal değişiklikler ve bacak yapısındaki şekil bozuklukları diz kapağına binen baskıyı artırabilir.
Yaşlanma
İlerleyen yaşla birlikte kıkırdak dokusu elastikiyetini kaybeder ve incelir. Bu da aşınmaya zemin hazırlar.
Diz Kapağı Aşınması Nasıl Teşhis Edilir?
Teşhis için öncelikle ortopedi uzmanı tarafından fizik muayene yapılır. Ardından:
• Röntgen
Kemik yapıları ve diz kapağı pozisyonu değerlendirilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)
Kıkırdak kalınlığı, yüzey bozuklukları ve aşınmanın derecesi en net MR’da görülür.
• Ultrason
Eklem sıvısı artışı ve yumuşak dokular değerlendirilir.
Bu görüntülemeler sayesinde hastalığın hangi evrede olduğu belirlenir ve uygun tedavi planlanır.
Diz Kapağı Kıkırdak Aşınması Tedavi Yöntemleri
Tedavi, aşınmanın derecesine ve kişinin yaşam tarzına göre değişir. Çoğu durumda ameliyatsız tedaviler yeterlidir.
1. Aktivite düzenlemesi ve istirahat
Dizi zorlayan hareketlerden kaçınmak, merdiveni mümkün olduğunca az kullanmak, çömelme ve diz üzerine çökme gibi hareketleri sınırlamak ağrıyı azaltır.
2. Soğuk uygulama
Ağrı veya şişlik olduğunda günde 2–3 kez 15–20 dakika buz uygulaması yapılabilir.
3. Fizik tedavi ve egzersizler
Bu, tedavinin en önemli basamağıdır.
Önerilen egzersizler:
- Quadriceps güçlendirme
- VMO (vastus medialis obliquus) aktivasyon çalışmaları
- Kalça abdüksiyon ve ekstansiyon egzersizleri
- Hamstring germe hareketleri
- Kalça ve ayak bileği stabilizasyon egzersizleri
Düzenli yapılan egzersizler diz kapağının doğru hatta kaymasını sağlar.
4. Kilo kontrolü
Kilonun dengelenmesi diz üzerindeki baskıyı büyük ölçüde azaltır.
5. PRP, Proloterapi ve Hyaluronik Asit Enjeksiyonları
Orta derece kıkırdak aşınmalarında eklem içine yapılan bu enjeksiyonlar ağrıyı azaltır ve eklemi destekler.
6. Ortopedik tabanlık ve dizlik kullanımı
Ayak basma bozukluğu olan kişilerde tabanlık, patella stabilizatörlü dizlik ise diz kapağının ideal hattında ilerlemesini sağlar.
7. İlaç tedavisi
NSAİİ grubu ilaçlar ağrı ve iltihabı azaltabilir. Ancak doktor tavsiyesiyle kullanılmalıdır.
8. Artroskopik cerrahi
İleri seviyede aşınma olan ve diğer tedavilere yanıt vermeyen hastalarda artroskopik yöntemlerle kıkırdak temizliği, mikro kırık veya kıkırdak nakli yapılabilir.
Diz Kapağı Aşınmasını Önlemek İçin Öneriler
- Düzenli egzersiz yapmak
- Quadriceps ve kalça kaslarını güçlendirmek
- Fazla kilodan kaçınmak
- Uzun süre çömelmekten kaçınmak
- Merdiven kullanımını azaltmak
- Doğru ayakkabı seçmek
Bu önlemler hem tedavi sürecini hızlandırır hem de ileride oluşabilecek kıkırdak problemlerinin önüne geçer.
Diz kapağı kıkırdak aşınması, günlük yaşamı olumsuz etkileyen yaygın bir ortopedik sorundur. Erken dönemde tanı konulup doğru tedaviye başlanması, kıkırdak yapısının korunmasına ve yaşam kalitesinin artırılmasına yardımcı olur. Fizik tedavi, egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri çoğu hastada başarılı sonuç verir. Gerekli durumlarda enjeksiyon tedavileri ve cerrahi yöntemler devreye girer.
✔ İstanbul Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı :Dr.Jafar Süleyman pour
✔ Telefon: +905443155234
✔ WhatsApp: +905443155234
✔ Randevu: Randevu Formu için Tıklayın
){kind=link}
No views