زانوی ضربدری که در اصطلاح پزشکی به آن ژنووالگوم (Genu Valgum) گفته می‌شود، یکی از شایع‌ترین ناهنجاری‌های اسکلتی اندام تحتانی به شمار می‌رود. در این وضعیت، زانوها هنگام ایستادن به هم نزدیک یا حتی چسبیده‌اند، در حالی که قوزک‌های پا از یکدیگر فاصله دارند. این تغییر زاویه در مفصل زانو باعث می‌شود پاها شکل ضربدر یا “X” به خود بگیرند. زانوی ضربدری اگر در سنین کودکی به موقع تشخیص داده شود، قابل اصلاح است؛ اما در صورت پیشرفت، می‌تواند به درد، ساییدگی مفصل و مشکلات حرکتی منجر شود.
زانوی ضربدری یکی از ناهنجاری‌های قابل اصلاح در اندام تحتانی است که با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌توان از عوارض جدی آن مانند آرتروز زودرس، درد مزمن یا اختلال در راه رفتن جلوگیری کرد. پیگیری و درمان تحت نظر پزشک فوق تخصص زانو یا طب فیزیکی بهترین راه برای بهبود این مشکل است.
معرفی: بهترین دکتر مفصل زانو در تبریز و ترکیه
علائم زانوی ضربدری چیست؟
تشخیص زانوی ضربدری معمولاً با نگاه به نحوه ایستادن و راه رفتن کودک یا بزرگسال امکان‌پذیر است. اما علائم مشخص‌تری نیز دارد:
- نزدیک بودن بیش از حد زانوها به هم در حالت ایستاده و وجود فاصله زیاد بین قوزک‌های داخلی پا
- درد زانو یا ران هنگام ایستادن طولانی یا راه رفتن
- راه رفتن ناپایدار یا به صورت اردکی
- ساییدگی غیرطبیعی کفش‌ها در نواحی داخلی یا خارجی
- کاهش دامنه حرکتی مفصل زانو در موارد پیشرفته
- احساس خستگی در پاها پس از فعالیت‌های سبک
در کودکان، ممکن است والدین متوجه شوند که شکل پاهای کودک با حالت طبیعی تفاوت دارد و حین دویدن یا راه رفتن، پای کودک منحرف می‌شود.
علت ایجاد زانوی ضربدری چیست؟
بروز زانوی ضربدری می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که شامل علل طبیعی (فیزیولوژیک) و پاتولوژیک (بیمارگونه) است:
1. دلایل فیزیولوژیک (طبیعی):
- در سنین ۲ تا ۶ سالگی، بروز خفیف زانوی ضربدری طبیعی است و اغلب بدون نیاز به درمان اصلاح می‌شود. این حالت بخشی از مراحل رشد طبیعی استخوان‌هاست.
2. دلایل پاتولوژیک (بیمارگونه):
- چاقی مفرط: وزن بالا فشار غیرطبیعی به زانو وارد می‌کند و باعث تغییر فرم آن می‌شود.
- نرمی استخوان (راشیتیسم): کمبود ویتامین D یا کلسیم در کودکان موجب تغییر شکل استخوان‌ها می‌شود.
- بیماری‌های ژنتیکی یا مادرزادی مانند سندرم مارفان یا نوروفيبروما.
- آسیب‌های قبلی مانند شکستگی صفحه رشد زانو در دوران کودکی که به درستی درمان نشده است.
- آرتروز زودرس یا التهاب مفصلی که باعث تغییر محور زانو در بزرگسالان می‌شود.
- عفونت‌ها یا تومورهای استخوانی در ناحیه زانو
- ضعف عضلات اطراف ران و ساق پا
زانوی ضربدری بیشتر در چه سنی رخ می‌دهد؟
این مشکل ممکن است در سنین مختلف ظاهر شود:
- کودکان ۲ تا ۶ ساله: زانوی ضربدری خفیف معمولاً طبیعی و گذراست.
- کودکان بالای ۷ سال: اگر مشکل ادامه داشته باشد یا زاویه بیش از حد نرمال باشد، نیاز به بررسی و درمان دارد.
- نوجوانان: به دلیل جهش رشد یا فعالیت بدنی شدید، این اختلال ممکن است بیشتر نمایان شود.
- بزرگسالان: در اثر بیماری‌های التهابی، آرتروز، چاقی یا ضربه به زانو می‌تواند ایجاد یا تشدید شود.
عوارض ناشی از زانوی ضربدری
در صورت عدم درمان زانوی ضربدری، به مرور زمان ممکن است عوارض زیر ایجاد شود:
- افزایش احتمال ابتلا به آرتروز زانو به دلیل توزیع نامناسب فشار
- درد مزمن زانو یا مفصل ران
- کاهش عملکرد فیزیکی و توان حرکتی
- مشکلات در راه رفتن یا دویدن
- فرسایش زودرس مفصل زانو
- کاهش اعتمادبه‌نفس در کودکان به دلیل فرم غیرعادی پا
روش‌های درمان زانوی ضربدری
درمان زانوی ضربدری بسته به سن بیمار، شدت انحراف و علت زمینه‌ای متفاوت است:
1. درمان‌های غیرجراحی:
- ورزش و حرکات اصلاحی
انجام تمرینات تقویتی برای عضلات چهارسر ران، عضلات باسن و همسترینگ می‌تواند به اصلاح راستای زانو کمک کند. این حرکات باید تحت نظر فیزیوتراپیست یا متخصص طب فیزیکی انجام شود. - کفی و بریس طبی
در کودکان، استفاده از بریس مخصوص یا کفش طبی می‌تواند جهت رشد صحیح پا کمک کند. البته این روش در نوجوانان و بزرگسالان کمتر مؤثر است. - کاهش وزن در افراد چاق
کاهش وزن فشار روی مفاصل زانو را کاهش داده و می‌تواند تا حدی موجب بهبود راستای پا شود. - مصرف مکمل‌های ویتامین D و کلسیم
به‌ویژه در کودکانی که کمبود این مواد را دارند، توصیه می‌شود. - فیزیوتراپی و درمان دستی
درمان‌هایی مانند کشش عضلات کوتاه‌شده و تقویت عضلات ضعیف، باعث بهبود راستای زانو می‌شوند.
2. درمان‌های جراحی:
در صورتی که زاویه زانو زیاد باشد یا بیمار درد و محدودیت حرکتی داشته باشد، درمان جراحی پیشنهاد می‌شود. مهم‌ترین روش‌های جراحی عبارت‌اند از:
- جراحی هدایت رشد (Guided Growth Surgery)
در کودکان در حال رشد انجام می‌شود تا به‌تدریج محور پا اصلاح شود. - استئوتومی زانو
در نوجوانان یا بزرگسالان برای تصحیح زاویه استخوان انجام می‌شود. - جراحی تعویض مفصل زانو
در موارد شدید آرتروز یا ناهنجاری‌های پیشرفته در سنین بالا به کار می‌رود.
تشخیص زانوی ضربدری چگونه انجام می‌شود؟
پزشک برای تشخیص این ناهنجاری از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- معاینه فیزیکی و اندازه‌گیری فاصله بین قوزک‌های داخلی
- عکس‌برداری با اشعه ایکس (X-Ray) از اندام تحتانی
- بررسی سوابق پزشکی، قد و وزن بیمار
- تست‌های خاص برای بررسی قدرت عضلات پا
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر زانوی ضربدری بعد از سن ۷ سالگی همچنان باقی بماند، یا با درد، محدودیت حرکتی، خستگی زیاد یا تغییر فرم راه رفتن همراه باشد، حتماً باید توسط پزشک ارتوپد یا متخصص طب فیزیکی معاینه شوید.
پزشک فوق تخصص زانو ضربدری در تبریز و ترکیه و درمان آن
دکتر جعفر سلیمانپور، پزشک فوق تخصص زانو و متخصص ارتوپدی، یکی از برجسته‌ترین چهره‌ها در زمینه درمان زانوی ضربدری در ایران و ترکیه محسوب می‌شود. ایشان با سال‌ها تجربه تخصصی در جراحی‌های اصلاحی مفصل زانو و درمان ناهنجاری های استخوانی، به‌ویژه در حوزه کودکان و بزرگسالان، توانسته است نتایج درخشانی در بهبود بیماران کسب کند.
دکتر سلیمانپور در تبریز به‌عنوان یکی از متخصص های تشخیص و درمان مشکلات زانو، خدمات تخصصی مانند اصلاح پای ضربدری، استئوتومی، جراحی مفصل زانو و درمان غیرجراحی را با بهره‌گیری از تجهیزات به‌روز ارائه می‌دهد.
ایشان همچنین با همکاری با مراکز درمانی در ترکیه، امکان درمان بیماران بین‌المللی را نیز فراهم کرده‌اند.
دکتر سلیمانپور همواره با استفاده از روش‌های نوین و درمان‌های کم تهاجمی، سعی دارد به بیماران کمک کند تا بدون درد و محدودیت به زندگی روزمره بازگردند.
دکتر جعفر سلیمانپور، فوق تخصص جراحی زانو در ایران و ترکیه
ویزیت و مشاوره : نوبت دهی متخصص ارتوپدی در تبریز
بدون دیدگاه